Rozpoczął się sezon urlopowy i większość z nas planuje wakacyjne wyprawy. Pakujemy walizki i plecaki, pełni entuzjazmu wyruszamy na zasłużony odpoczynek, licząc na dobra pogodę, miłe towarzystwo i niezapomniane wrażenia.

W planach wakacyjnych  nie uwzględniamy niedyspozycji, choroby czy kontuzji. I oby tak było. Należy jednak pamiętać, że wypadki się zdarzają i lepiej być świadomym zagrożeń, aby móc ich uniknąć lub  zareagować w odpowiednim momencie, żeby nie dopuścić do groźnych powikłań.

Przebywając na słońcu, należy pamiętać o odpowiednim zabezpieczeniu skóry, stosując preparaty z filtrem UV odpowiednio dobranym do naszej karnacji. Zabezpieczy nas to przed nieprzyjemnymi skutkami poparzenia słonecznego. Pamiętajmy też o nakryciu głowy. Nie zapominajmy o wypijaniu odpowiedniej ilości płynów, gdyż w gorącym klimacie i przy wzmożonym wysiłku jesteśmy narażeni na odwodnienie i udar cieplny.  Podstawowe zapotrzebowanie dorosłego człowieka na wodę wynosi około 2 litry na dobę i wzrasta ze wzrostem temperatury ciała, otoczenia i wysiłku fizycznego.

Pierwszymi symptomami odwodnienia są wzmożone pragnienie, suchość śluzówek jamy ustnej, osłabienie, apatia, następnie podwyższenie temperatury ciała, bóle głowy, nudności, obniżenie napięcia skóry, obniżenie ciśnienia tętniczego, przyspieszenie czynności serca. Pojawia się skąpomocz lub bezmocz. Odwodnienie powoduje zagęszczenie krwi, co powoduje wzrost jej lepkości i może skutkować udarem mózgu lub zawałem serca. Odwodnienie może powodować również niewydolność nerek. Najbardziej  narażone na odwodnienie są małe dzieci, osoby starsze i przewlekle leczone m.in. lekami moczopędnymi z powodu niewydolności serca.

Kolejnym groźnym skutkiem długotrwałego przebywania w wysokich temperaturach jest udar cieplny - zwany słonecznym. Jest on wynikiem przegrzania organizmu. Kiedy temperatura ciała niebezpiecznie się podnosi i zawodzą wewnętrzne mechanizmy termoregulacji, początkowo pojawiają się skurcze mięśniowe i bóle brzucha. Mogą im towarzyszyć nudności i wymioty. Następnie występuje zmęczenie, apatia, bóle głowy, zaburzenia zachowania, splątanie,  później zaburzenia świadomości. Skóra jest początkowo chłodna, pokryta potem, później gorąca i sucha. Jeśli szybko nie zareagujemy dojdzie do niewydolności wielonarządowej w przebiegu tworzenia ognisk niedokrwienia w różnych organach.

Postępowanie przy podejrzeniu udaru słonecznego, polega na usunięciu chorego ze słońca, ułożeniu w chłodnym, zacienionym miejscu, podaniu chłodnej wody do picia i schładzaniu ciała. W przypadku, gdy dojdzie do zaburzeń przytomności i nie ma możliwości podania płynów doustnie, należy ograniczyć się do chłodnych okładów i powiadomić pogotowie ratunkowe.

W czasie wakacyjnych wędrówek, zwłaszcza tych bardziej wyczerpujących w upalne dni, może dojść do niedokrwienia mięśnia sercowego i zawału serca. Objawia  się on bólem w klatce piersiowej – za mostkiem, promieniującym do ramienia, łopatki lub żuchwy. Bólowi towarzyszy uczucie lęku, zaburzenia rytmu serca – przyspieszenie lub zwolnienie, duszność, omdlenie. Skóra staje się blada, pokryta zimnym potem. Przy podejrzeniu zawału serca, należy niezwłocznie wezwać pogotowie ratunkowe, ułożyć chorego w bezpiecznym miejscu i w miarę  możliwości podać aspirynę.

W czasie wakacji, rośnie też częstość zatruć pokarmowych i nieżytów żołądkowo-jelitowych. Należy zachować szczególną ostrożność podczas podróżowania w  kraje innych kontynentów, gdzie występują choroby pasożytnicze, wirusowe zapalenie wątroby typu A, dur brzuszny. Najrozsądniej byłoby zaszczepić się przeciw tym chorobom, spożywać pokarmy gotowane i butelkowaną wodę mineralną a unikać surowych owoców i warzyw. Dobrze jest również profilaktycznie stosować probiotyki. Kiedy dopadnie nas biegunka, pamiętajmy o odpowiednim nawodnieniu. Możemy zastosować też węgiel leczniczy - jako środek absorbujący toksyny z przewodu pokarmowego.

W wakacyjnej apteczce, nie powinno również zabraknąć środków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych oraz środka dezynfekującego i materiału opatrunkowego-  na wypadek drobnych otarć lub skaleczeń.

Ale najważniejszy jest zdrowy rozsądek, którego nie powinno nam zabraknąć podczas wakacyjnego wypoczynku, żeby można było w pełni korzystać z uroków lata, cieszyć się słońcem i wrócić wypoczętym ze zdrową opalenizną i bagażem pełnym tylko miłych wspomnień.

 lek. Anna Wiśniewska-Kukwa – specjalista medycyny rodzinnej, Kierownik Podstawowej Opieki Zdrowotnej w Ciechanowskim Szpitalu